Tarih: 25 Aralık 2019
Unilever ve Forum for the Future, 10 farklı döngüsel iş modeli tanımlayan bir kit geliştirdi. Kartlardan oluşan bu kitte bulunan her model için, HP ve Timberland 'den Nike’in 'Reuse-A-Shoe' girişimine ve Beijing Metro Geri Dönüşüm Programı’na kadar uygun iş örnekleri seçildi. Her iş modeli için, potansiyel pazar büyüme fırsatları, örneğin markalara uygulanma potansiyeli ve modelin ölçeklenebilirliği hakkında daha fazla ayrıntı bulunuyor.
Prototip çeşitleri;
- Kapalı döngü geri dönüşüm: Yeni ürünler üretmek için geri dönüştürülmüş ürünlerin hammadde olarak kullanılması
- Aşağı dönüşüm: Bir veya daha fazla kullanılmış üründen gelen malzemelerin daha düşük kalitede yeni bir ürüne dönüştürülmesi
- İleri dönüşüm: Kullanılmış bir veya birden fazla üründen gelen malzemelerin kalitesinin artırılarak yeni bir ürüne dönüştürülmesi
- Endüstriyel simbiyoz: Kaynak verimliliğini artırmak için endüstriler arasında hizmet, yardımcı program ve yan ürün kaynaklarının paylaşılması
- Toplama hizmetleri: Eski ya da kullanılmış ürünleri toplamak için bir hizmet sunmak.
- Ürün servis sistemi: Yalnızca üründen ziyade bir çözüm sunmaya odaklanan teklifler. Bu, bir kullanıcının ihtiyaçlarını karşılayabilecek pazarlanabilir bir dizi ortak ürün ve hizmete yol açar
- Kilitleme: Tüketicileri belirli bir ürün veya hizmeti düzenli aralıklarla kullanmaya teşvik eden bir teklif
- Üretim süreçleri, işin ana pazarlarına sahip olduğu ülkelere dönmeye başladığı için, yerel üretim döngüsü daha da yakınlaşır ve endüstrilerin kümelenmesine yarar sağlar.
- Modülerlik: Bir ürünü, daha sonra bağımsız olarak oluşturulabilecek, kullanılabilecek ve değiştirilebilecek şekilde daha küçük parçalara bölen tasarımdır.
- Kişiselleştirme: Şirket, ürün kişiselleştirmesini sağlayan veri yönetimi fırsatları yaratır.
Kapalı döngü /Aşağı dönüşüm örneği
Nike
Nike’ın “Reuse-a-Shoe” programı, yıpranmış spor ayakkabılarını alarak yeni alanlarda kullanılacak malzemeler oluşturmak üzere hammadde haline getiriyor. Nike Grind ile yapılan yüzeyler yaklaşık 632 milyon metrekareyi (yaklaşık Manhattan' ın yüzölçümüne eşdeğer alanı) kapsıyor. Girişim, insanları kendi bölgelerinde, geri dönüştürülmüş malzemeden oluşturulmuş oyun alanlarını satın almaya teşvik ediyor. Nike Grind, oyun alanlarının yanısıra Nike Vapor ceketinde kullanılan fermuar gibi yeni ürünler yapmak için de kullanılıyor.
Kapalı döngü /İleri dönüşüm örneği
HP
HP' nin kartuş geri dönüşüm programı “Planet Partners” 1991'de hayata geçti. O zamandan bu yana dünya çapında 566 milyondan fazla mürekkep ve toner kartuşunu geri alarak yeniden işledi. Günümüzde, 50'den fazla ülkede bu metod ile faaliyetine devam etmektedir ve geri dönüştürülerek satılan kartuşlar toplam kartuşların yüzde 90'ını kapsamaktadır. HP’nin açıklamasına göre, program sayesinde, orijinal bir HP kartuşunun hiçbir parçası çöp depolama alanına gönderilmemektedir. Geri gelen her şey tamamen geri dönüştürülmektedir veya termal geri kazanıma gitmektedir.
Sonuç olarak, şirket, kartuşlarından geri kazanılan plastiği geri dönüştürmeye ve yeni bir kartuş için üretim işlemine yeniden dahil ederek, kapalı bir döngü süreci yaratmaya öncülük etmiştir.
Endüstriyel simbiyoz örneği
Timberland and Omni United
Outdoor giyim uzmanı Timberland, eski araba lastiklerindeki malzemenin ayakkabı tabanı olarak yeniden kullanılmasını kolaylaştırmak amacıyla, lastik üreticisi Omni United ile inovatif bir işbirliği kurdu. Timberland Tyres markası olarak kurulan bu ortaklık, ayakkabı endüstrisinde hiç kullanılmamış kauçuğa olan talebi azaltmayı hedefliyor. Ayrıca, Omni United eski lastiklerin geri dönüşüm tesislerine iade edilmesini sağlamak için tasarlanmış bir işleme sahiptir. Bu tesisler, Timberland'ın ayakkabı tabanı üreticilerinin kullanması için eski lastikleri lastik levhaya dönüştürmektedir.
Toplama Servisleri Örneği
Beijing Metro Geri Dönüşüm Programı
Beijing şehrinde insanları daha fazla geri dönüşüme teşvik etmek amacıyla günde 60.000'den fazla insanın geçtiği metro istasyonlarına 34 geri dönüşüm otomatı kuruldu.
Yoldan geçenler boş bir plastik şişe yerleştirdiğinde, makinenin sensörü plastiğin değerini değerlendirmek için tarar ve toplu taşıma kredisi ya da ekstra cep telefonu kontorü dağıtır. Turistler için ise ödül toplamadan şişe koyma seçeneği var.
Ücretsiz ödül sistemi geri dönüşümü daha cazip hale getirmenin yanında tüketici davranışlarını analiz ederek ve somut katılım noktaları tanımlayarak geri dönüşüm programlarının başarılarını nasıl artırabileceğini göstermektedir.
Ürün servis sistemi/Kilitleme
Philips
‘Pay per Lux’ servisi ile Philips, bir kerelik satıştan ömür boyu hizmet modeline geçiyor. Şirket, müşterilerine elektrik de dahil olmak üzere ofisler için uzun süreli aydınlatma hizmeti sunmaktadır.
Bu sistem, Philips'in 15 yıl boyunca aydınlatma performansının sorumluluğunu üstlendiği bir beşikten beşiğe kiralama programıdır. Müşteriler tüketilen enerji ücretini üç aylık periyotlarla öderler. Sözleşme, 15 yıllık zaman çizelgesine uyan bir toplam servis ve garanti çözümü içerir. Bu hizmet, geleneksel ofis aydınlatma tesislerine kıyasla enerji ve karbon tasarrufu sağlamayı amaçlamaktadır.
Yerel Döngü Örneği
Natura Ecoparque
2014'ün başında Natura tarafından lansmanı yapılan Ecoparque, şirketin yeni sabun fabrikasına ev sahipliği yapmaktadır. Ortakları çekmek, sosyal biyoçeşitlilik bileşenlerine olan talebi arttırmak ve yerel girişimciliği teşvik etmek amaçlanmaktadır.
Ortak bir sanayi alanında üretim yapmayı hedefleyen Natura, Amazon’da, şirketlerin kaynak alışverişinde bulunmalarına ve sürdürülebilir işletmeler kurmalarına olanak tanıyor.
Üretim sürecinin birleştirilmesi ile bölge daha yüksek katma değerli bir operasyon kazanırken yeni iş imkanlarının yaratılması ve yeni iş fırsatları yoluyla yerel ekonominin gelişmesi sağlanmaktadır.
Bu tesis, şirketin sabun üretim kapasitesini üçe katlamasına, Amazon sosyal biyoçeşitlilik bileşenlerinin kullanımını artırmasına ve üretim sürecini tedarik zincirine yakın tutarak maliyetleri düşürmesine olanak sağlayacak.
Modülerlik Örneği
Elektrikli Diş Fırçaları
Bugünlerde birçok elektrikli diş fırçası modüler başlıklarla satışa sunuluyor. Tüketici, ilk seferinde ana gövde ve diş fırçası kafasından oluşan tam bir set satın alıyor. Ancak, kullanım ömrü sona erdikten sonra tek kullanımlık diş fırçalarında olduğu gibi tamamen yeni bir diş fırçası almak yerine, tüketiciler sadece çoklu torbalarda satın alabilecekleri diş fırçası başlığını değiştiriyorlar.
Kişiselleştirme örneği
Geneu
Geneu, dünyanın ilk DNA’ya göre kişiselleştirilmiş, yaşlanma karşıtı cilt bakımı koleksiyonudur. Londra'daki ana mağazası, cilt yaşlanmasına karşı genetik yatkınlığınıza bakarak, koyu renkli lekelere, strese veya dehidratasyona daha yatkın olup olmadığınızı belirleyen mağaza içi bir genOnyx testi sunar. Sonuçların, kişinin kendine özgü cilt tipi için en etkili içerikleri ortaya koyacağını taahhüt etmektedir.
Örnek, yeni verilerin talep-arz modelini nasıl etkileyebileceğini ve son ürünü nasıl özelleştirebileceğini göstermektedir.
Sonuç olarak, Unilever Sürdürülebilir İş Direktörü Gavin Warner, döngüsel iş modelleri ile ilgili bu kitin başarılı bir şekilde değerlendirildiğini ve ekiplere daha iyi ürün sürdürülebilirlik senaryolarını görselleştirmeleri konusunda yardımcı olurken yöneticiler için de değerli bir kaynak olacağından emin olduklarını belirtiyor.
İş modellerinin, ürün yaşam döngüleri hakkında farklı düşünmek ve daha zorlu tasarım ve malzeme seçimlerini denemek için bu iş modeli kitinin ilham vermesini umut ediyor. Bu kit aşağıdaki linkten ücretsiz indirilebilir.